25 Ocak 2013 tarihi itibariyle Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın ortak çalışması sonucu yayınlanan yeni 2022 maaşı yönetmeliği ile bir çok konuda değişiklik yapıldı. Yeni yönetmelik eski yönetmeliğe oranla muhtaçlığın belirlenmesinde daha sert çizgilerin olduğu ve bir çok kişinin 2022 aylıklarının kesilmesine neden olabilecek bir düzenleme oldu. Giderlerin gelirlerden düşülemeyeceği başlıca sorun olarak karşımıza çıkmakta.
Yeni yayınlanan yönetmelik uyarınca artık hanenin gelir hesaplaması yapılırken giderler gelirlerden düşülemeyecek. Önceden hanenin gelirleri hesaplanıp bu gelirlerden sabit ve düzenli giderler düşürülürken son yönetmelikle bu uygulama kaldırılmıştır. Artık sadece hanenin gelirleri hesaplanacak ve buna ek olarak giderler gelirlerden fazla ise fazla olan kısım gelirlere eklenecek, bir başka deyişle gelir ve giderden hangisi yüksekse o hanenin geliri olarak belirlenecek. Mantıken doğru bir yaklaşım olmasına karşın 2022 aylıklarına ilişkin muhtaçlık sınırının çok düşük olması özellikle bu değişikliğe büyük tepki gelmesine neden oluyor.
Bu gelir hesaplaması yönetmelikte belirtilen puanlama sistemine geçene kadar uygulanacak. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı puanlama formülü ile vatandaşların muhtaçlıkları sosyo-ekonomik ve demogojik durumlarına göre puanlanacak ve haneye atanan puana göre o hanenin muhtaç olup olmadığı, muhtaçsa ne kadar muhtaç olduğu belirlenecek. İşte bu puanlama formülü SYDV’ler tarafından uygulanmaya başladığı zaman 2022 aylıklarına ilişkin ek bir muhtaçlık hesaplaması yapılmasına gerek kalmayacak ve elde edilen veriler puanlama formülü kullanılarak işlendiğinde haneye atanan puan muhtaçlığın tespitinde kullanılacak.
Önceden mal müdürlüklerinin belki de uzmanlık alanları olmamasından dolayı bağlanılan 2022 maaşlarının takibi pek yapılmıyor ve işlemi biten kişilerin gelir durumlarının pek ardına düşülmüyordu. 2022 maaşlarının Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’na devredilmesi ile birlikte asli görevlerinden biri sosyal inceleme olan vakıflar tarafından artık maaş bağlanan kişilerin durumları sürekli olarak takip edilecek. Takipler, hane ziyaretleri ve çevre araştırmaları ile merkezi incelemeyi kapsayan sosyal incelemelerin her yıl yenilenmesi şeklinde gerçekleştirilecek. Yenilenen inceleme sonucu muhtaçlık durumları ortadan kalkan vatandaşların aylıkları kesilecek, muhtaçlık durumları devam eden vatandaşların maaşları kesilmeyecek ve sosyal incelemeyi yapan SYDV görevlisinin kanaatine göre ilgilinin başka hangi tür yardımlara ihtiyacı olduğu tespit edilerek bu konuda kendisine destek olunabilecek.
Bir başka değişiklik ise önceden de belirttiğimiz gibi muhtaçlık tespitinin daha erken sürede yapılması oldu. Önce mal müdürlükleri muhtaçlığı başvuru yapılan tarihten itibaren 3 ay içinde sonuçlandırmak zorundayken bu süre SYDV’lerde 1 ay olarak revize edilmiştir. Vatandaş başvuru yaptıktan sonra başvurusu en geç 1 ay içinde sonuçlanacak (çoğu vakıfta bu sürenin 1 aydan da kısa olacağını düşünüyoruz.) ve başvuruları olumlu değerlendirilenlerin aylığa hak kazandıkları tarih başvuru yaptıkları ayı takip eden ayın ilk günü olacaktır. Yani 25 Ocak 2013 tarihinde başvurusunu gerçekleştiren bir engellinin başvurusu -1 aylık yasal süre içinde- 22 Şubat 2013 tarihinde olumlu sonuçlansa bile aylığını 1 Şubat 2013 tarihinden itibaren hesaplanmış şekilde alacaktır.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın İŞKUR ile yaptığı işbirliği sonucu SYDV’lerin hane yardımlarında da uygulanan başvuranların İŞKUR’a kayıt edilmesi uygulaması %40 – %69 özür oranına sahip engellilerin başvurularında da geçerli olacak. %40 – %69 oranında engelli olan kişilerin başvuru esnasında otomatik olarak İŞKUR’a kaydı da yapılarak İŞKUR’dan kendilerine uygun işlerin belirlenmesi durumunda bu kişilere iş imkanı da sağlanmış olacaktır.
Son olarak engelliler için rapor alımında bir kolaylık getirilmiş ve engelli vatandaşların özürlü sağlık kurulu raporlarını başvurduğu SYDV’den sevk alarak alabilmeleri sağlanmıştır. İlgili SYDV’den sevk alarak sağlık kurulu raporlarını temin edecek engelliler sevk edildiği sağlık kuruluşunda sıra beklemeyecek ve ücret ödemeyecektir.
