2013 Yılında malulen emeklilik için yeni düzenlemeler getirildi. Buna göre 3 Ağustos 2013 tarihli yönetmelikte 21 hastalık malulen emeklilik kapsamına alındı. 21 Hastalığın malulen emeklilik kapsamına alınmasıyla birlikte, gazete ve TV haberlerinde yasa, yönetmelik ve kanunlarla hiçbir alakası olmayan tamamen asparagas haberler yapılarak hem insanlara boşuna umit verildi hemde bir yığın kafa karışıklığına neden olundu.
Bu kafa karışıklığı ve kavram kargaşasına son vermek adına tüm detaylarıyla (ilgili yönetmelik ve yasaya dayanarak) malulen emeklilik şartlarını, maluliyet durumunu, kimlerin hangi koşullarda malulen emekli olacağını açıklayacağız.
MALULEN EMEKLİLİK ŞARTLARI
Malulen emekliliğin omurgasını oluşturan şartlar 2006 yılında çıkartılan 5510 Sayılı kanun ile belirtilmiştir. Kimlerin malulen emekli olacağı 5510 sayılı kanunun 25, 26 ve 27. maddelerinde düzenlenmiştir. 2006 yılından bugüne malulen emeklilik şartlarında yapılan tek değişiklik 21 hastalığın malulen emeklilik kapsamına alınmış olmasıdır. Bunun dışında malulen emeklilik şartlarında başka bir değişiklik yapılmamıştır. Bakınız: 5510 Sayılı Kanun
Sizleri kanun maddeleri arasında boğmadan herkesin anlayacağı dilde (yasada atıfta bulunan maddeleri sadeleştirerek) malulen emeklilik için olmazsa olmaz şartları sıralıyoruz.
KİMLER MALULEN EMEKLİ SAYILIR?
İşverenin veya sigortalının talebi üzerine kurumca (SGK) yetkililendirilen hastanelerden usülüne uygun olarak alınan raporda çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
(Bakınız: 5510 Sayılı Kanun: Madde 25)
MALULEN EMEKLİ OLMA ŞARTI
En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir. (Bakınız: 5510 Sayılı Kanun: Madde 26)
MALUL KAVRAMININ ANLAMI
Malulen emeklilik yönetmeliğinin 12 Maddesi bakıma muhtaç özürlü kavramını ve hastalık listesini şu şekilde sıralamıştır.
a) Kuadripleji, parapleji, dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya merkezi sinir sisteminin sfinkter bozuklukları ile birlikte olan diğer hastalıklar.
b) Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyen psikotik hastalıklar.
c) İki gözde de yüzde yüz (tam) görme kaybı.
ç) İki elin kaybı.
d) Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı.
e) Her iki bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı.
f) Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler.
g) Solunum yetmezliği nedeniyle yardımcı solunum cihazlarının sürekli kullanılması.
ğ) Giyinme, beslenme, fonksiyonel mobilite, bağırsak ve mesane bakımı, kişisel hijyen ve tuvalet ihtiyaçları gibi günlük yaşam aktivitelerinin sağlanamaması.
h) Yukarıda tespit edilen hastalıklar dışında kaldığı halde tedavi edilemeyen, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan ağır hastalıklar. Bakınız: Engelliler Sitesi – Engelliler ve Dostları Platformu – Malulen Emeklilik Yönetmeliği
Özetlemek (sadeleştirmek) adına;
1- Malulen emekli olmak için maluliyetin (sakatlık yüzdesinin) ilk sigortalılık tarihinden sonra %60 (yüzde 60) olması,
2- 10 Yıl sigortalılık süresi 1800 gün prim günü,
3- Kişi bakıma muhtaç derecede malul ise sigortalılık süresine bakılmaksızın 1800 günle emekli edilir.
4 B ( Bağkur) Malulen Emeklilik Şartları
Bağkur kapsamında (4 b) sigortalı olanlar için yukarda anlatılan malulen emeklilik şartları aynen geçerlidir. Bağkur mensubu özürlü, malulen emeklilik talebinde bulunmadan önce, sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödemiş olması gerekmektedir.
TSK da Malulen Emeklilik şartları
TSK (Türk silahlı kuvvetleri) personelinin malulen emeklilik işlemleri için “TSK’da GÖREV YAPAMAZ” raporunu, sağlık kurulundan almış olmaları gerekiyor. Alınan raporun kabul görmesi sonucu, T.C.Emekli Sandığı Kanununda yer aldığı ifadesi ile Adi Malül, yani Malulen emeklilik olacaktır.
Not: Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde çalışan askeri ve sivil personel ile askerlik görevi ile yükümlüler için Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan personel için Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği esas alınır.
İŞ KAZASINDA MALULEN EMEKLİ OLMA ŞARTLARI
İş kazası sonucu (görevi başındayken) sakatlanan kişi malulen emeklilik koşullarını yerine getiriyorsa, (yukarda bu koşulların ne olduğu detaylı biçimde aktarılmıştır.) bu kişi hem malulen emeklilik maaşı hemde SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ (maaşı) alır. Bu iki maaş aynı anda alınır. İki maaş arasında şöyle bir detay var fazla olanın tamamını, az olanın ise yarısı alınır. Örnek vermek gerekirse iş kazası geçiren kişiye bağlanan malulen emeklilik maaşı 1.000 TL, iş göremezlik geliri (maaşı) 800 TL ise 1.000 TL nin tamamını, 800 TL nin yarısını yani 400 TL sürekli iş göremezlik maaşı alır.
MALULEN EMEKLİLERE KIDEM TAZMİNATI
Malullük aylığı nedeniyle işten ayrılıp sosyal güvenlik kuruma başvurun kişiler kıdem tazminatı alır. Zira 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’ncü maddesi uyarınca malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan haller kapsamına girer.
İster ssk ister bağ kur isterse emekli sandığı mensubu sigortalıların malulen emeklilik başvurularının ne zaman sonuçlanacağı ne zaman aylığa hak kazanacakları başka bir merak edilen sorudur. Eğer malulen emeklilik başvurunuzda evraklarda bir eksiklik yoksa malulen emeklilik başvurunuz 3-4 ayda sonuçlanarak tarafınıza aylık bağlanır.